Omgaan met verlies: zo leg je het uit aan een kind

01 februari 2021

Laatste update: 04 februari 2021

Het verlies van een dierbare. Iets waar we het liefst niet te veel over nadenken, en hopen nog lang niet mee te gaan maken. Toch is het iets waar elk mens een keer meer te maken krijgt. Of het nu gaat om een (groot)ouder, vriend(in) of een huisdier. Verlies blijft iets wat je raakt en waarbij je door een rouwproces gaat. Kinderen zullen de eerste keer met veel vragen zitten en snappen het allemaal misschien nog niet zo goed. Hoe graag je het onderwerp ook verbloemt of vermijdt, het is belangrijk om hierover te praten. Hoe je dat doet? We geven je graag een aantal handvatten om het aan te pakken.

Wanneer weet een kind wat ‘doodgaan’ is?

Om goed uit te kunnen leggen wat het verlies precies inhoudt, is het belangrijk dat je weet wat een kind al kan begrijpen. Natuurlijk is elk kind anders en begrijpen sommige kinderen het verlies wat sneller dan anderen. Probeer dus vooral goed te luisteren naar je (oppas)kind. Merk op wat er goed begrepen wordt en wat nog een beetje vaag voor ze is. Het is normaal van een kind tussen de 3 tot 6 jaar om te begrijpen wat ‘doodgaan’ is. Ze weten dat er een verschil is tussen leven en dood, maar het is nog een beetje lastig om te snappen dat dat voor altijd is.

Vanaf 6 jaar begrijpen kinderen wel dat de dood heel definitief is en dat iemand niet meer terugkomt. Dit kan best eng voor ze zijn en sommige kinderen kunnen bang worden dat ze zelf of een andere dierbare ook doodgaat. Zorg dat je blijft praten over deze angst en toon begrip. Vaak gaat deze angst vanzelf weer weg.

Laat emoties zien waar het kind bij is

Soms ben je bang dat kinderen schrikken van emoties, maar juist die emoties helpen kinderen om te begrijpen wat de situatie inhoudt. Verdriet en tranen gaan samen en het is niet erg om dat te laten zien. Zorg wel dat je het gedoseerd doet en dat je niet heftig overstuur raakt. Daar kunnen kinderen van schrikken, waardoor ze een angst voor de dood kunnen ontwikkelen. Probeer jezelf dus een beetje in de hand te houden, maar praat met je kinderen over wat je voelt. En dat je zo af en toe een traantje wegpinkt, is helemaal niet erg!

Lees ook: Verlatingsangst baby: zo ga je ermee om

Wees eerlijk

Een ander belangrijk punt, is eerlijkheid. Je wilt het verlies graag verbloemen, omdat je denkt dat het zo wat minder eng wordt. Helaas werkt dit vaak averechts, omdat kinderen het dan niet goed snappen. Ook dit kan angst in de hand werken, want het onbekende is vaak eng. Geef daarom eerlijk antwoord op de vragen van je kinderen, zodat ze leren wat het allemaal precies is. Snappen ze het niet allemaal? Niet erg, wees geduldig. Uiteindelijk valt het allemaal op z’n plek.

Bereid kinderen (waar mogelijk) voor

Sommige dierbaren verlaten ons heel plotseling en daar kun je je kinderen niet op voorbereiden. Toch zijn er ook situaties waarbij dit wel kan. Denk bijvoorbeeld aan een terminaal zieke opa. Je weet dat het afscheid eraan komt en kunt je kinderen dat uitleggen. Vertel het kind dat de dood heel natuurlijk is en dat het normaal is om verdrietig te zijn, maar dat je er altijd zult zijn om te helpen en te troosten. Dat helpt kinderen om zich vertrouwd te voelen en dat maakt het allemaal misschien iets minder eng.

Lees ook: Bang in het donker: hoe help je een kind angst overwinnen?

Visualiseer verlies samen

Heeft het kind moeite met het loslaten van een dierbare? Soms helpt het om het te verbeelden. Bedenk samen waar de dierbare nu is (bijvoorbeeld in de sterren). Jullie kunnen dan elke avond even zwaaien naar jullie dierbare en bedenken wat voor avonturen diegene nu allemaal beleeft of leuke herinneringen oprakelen. Zo gaat je kind vrolijk slapen met een positieve gedachte aan de dierbare. Zo maak je het verlies wat minder zwaar en stimuleer je positieve gedachten aan diegene. Je wilt natuurlijk dat ze diegene op een fijne manier in hun hoofd hebben en niet te veel denken aan het verlies.

Praat erover met de oppas

Hebben jullie recent iemand verloren, dan is het ook slim om dit te bespreken met de oppas en de kinderopvang. Zorg dat diegene ook weet hoe je het aanpakt, zodat er niet afgeweken wordt van de uitleg die je zelf geeft. Doordat meer mensen hetzelfde zeggen, kan het kind wat gerust gesteld worden.

Laat je leiden door het kind

Zoals we in het begin van dit artikel ook aanhaalden, is het omgaan met verlies voor iedereen verschillend. Om die reden is het belangrijk dat je goed luistert naar het kind en vragen beantwoordt waar nodig. Dwing je kinderen echter niet om meer vragen te stellen. Soms zijn die er niet of komen die iets later. Wees dus vooral geduldig, dan komt alles vast weer goed en geeft het kind het verlies een plekje.