Hoe leer je je kind omgaan met AI? + leuke AI-activiteiten voor kinderen

10 november 2023

Kunstmatige intelligentie is niet meer weg te denken uit onze maatschappij en ook kinderen worden dagelijks blootgesteld aan deze nieuwe technologieën. En hoewel AI kinderen heel veel te bieden heeft, brengt het ook een hoop risico's met zich mee. Wij leggen je uit wat AI precies is, wat de gevaren zijn en hoe je kinderen kunt leren om verstandig om te gaan met kunstmatige intelligentie.

Wat is AI

Artificial intelligence (AI) ook wel kunstmatige intelligentie, omvat het gebied van informatica dat zich bezighoudt met het creëren van computersystemen en software die in staat zijn om taken uit te voeren die normaal gesproken door mensen worden uitgevoerd.

AI komt steeds vaker voor in ons dagelijks leven en is inmiddels niet meer weg te denken. Van zoekmachines en slimme algoritmes tot zelfrijdende auto's, en chatbots zoals ChatGPT, Bard en My AI.

Hoe werkt kunstmatige intelligentie

AI-systemen gebruiken software-algoritmen. Deze herkennen patronen, nemen beslissingen en worden, net als mensen, door veel te oefenen beter. Een van de bekendste chatbots op dit moment is ChatGPT. Deze is ontwikkeld door Open AI en ontworpen om mensachtige tekst te produceren en complexe taalkundige taken uit te voeren.

Google heeft ook een eigen chatbot, genaamd Bard. Deze bot staat klaar om je te assisteren bij uiteenlopende taken, zoals bijvoorbeeld het bedenken van gerechten, het opstellen van een ondernemingsplan, of het schrijven van een roman: het enige wat jij hoeft te doen, is een vraag stellen.

Kunstmatige intelligentie en kinderen

Ook kinderen krijgen dagelijks met kunstmatige intelligentie te maken. Populaire apps als YouTube en Netflix hebben slimme algoritmes die hen een gepersonaliseerd aanbod van series en video’s laten zien. Maar AI zit bijvoorbeeld ook in speelgoed, zoals slimme poppen die terug kunnen praten.

Daarnaast kwam Snapchat ook met een eigen chatbot, My AI, en omdat juist veel kinderen deze app gebruiken, kwam hier kritiek op. Want, hoewel kunstmatige intelligentie kinderen volop kansen biedt om zich te ontwikkelen, waarschuwen experts ook voor de risico's op de privacy en het welzijn van kinderen.

De gevaren van AI voor kinderen

Volgens een onderzoek van Opiniepanel maakt ongeveer 80 procent van de volwassenen zich zorgen over het gebruik van kunstmatige intelligentie door kinderen. Er zijn namelijk een aantal reële risico's waar kinderen mee te maken kunnen krijgen.

Privacy

Ten eerste privacy. Veel AI-technieken en toepassingen, zoals slimme poppen en Snapchat's My AI, verzamelen persoonlijke data van kinderen waar bedrijven vervolgens gebruik van maken om hun diensten, reclame en producten te verbeteren. Kinderen zijn zich hier niet of onvoldoende van bewust.

Chatbots

Ook de komst van chatbots brengen volgens experts risico's met zich mee. Deze chatbots bootsen namelijk menselijke eigenschappen na en geven op een hele menselijke manier antwoord op vragen. En hoewel een chatbot geen empathie of inlevingsvermogen heeft, kan dat wel zo voelen.

Hierin schuilt het gevaar dat kinderen veel persoonlijke informatie delen en deze informatie wordt weer gebruikt om de bot te verbeteren en om gepersonaliseerde advertenties weer te geven. Ook is er geen controle op de antwoorden die de chatbot geeft. Dit kan gevaarlijk zijn omdat in sommige situaties een menselijke check noodzakelijk is. Zo'n chatbot kan als vriend beschouwd worden en voor veel mensen gaat dit tegen sociale waarden en ethische normen in.

Verslaving

Door de slimme algoritmes ligt verslaving op de loer. Deze algoritmes hebben namelijk als doel om gebruikers zo lang mogelijk op het platform te houden door ze foto's en filmpjes te laten zien die gebruikers leuk vinden. Dit werkt verslavend en heeft negatieve gevolgen voor de schermtijd van jongeren. Ze blijven te lang achter de telefoon of tablet zitten en krijgen door de slimme algoritmes vaak eenzijdige informatie voorgeschoteld.

De positieve kanten van kunstmatige intelligentie voor kinderen

Naast de risico's, brengt AI ook veel kansen met zich mee. Kunstmatige intelligentie is namelijk niet meer weg te denken uit onze maatschappij en zal ook in de toekomst een grote rol spelen in hoe we met leren, leven, werken en met elkaar communiceren.

Vooral op het gebied van educatie kan AI veel gaan betekenen. Zo kunnen in de toekomst AI-gestuurde digitale tutors leerlingen ondersteunen in hun persoonlijke behoeftes en ontwikkeling. Ook kunnen mensgerichte AI systemen de creativiteit van kinderen stimuleren door inspiratie te bieden, ideeën te genereren en waardevolle feedback te geven.

Daarnaast kunnen kinderen AI gebruiken om sociale en emotionele vaardigheden te oefenen. Slimme games en robots kunnen ingezet worden om kinderen met stoornissen en gedragsproblemen te begeleiden. Toch pleiten sommige mensen voor ethische beperkingen omdat het tegen hun ethische standaarden ingaat.

Ouders en AI

Ouders en oppassers kunnen een belangrijke rol spelen hoe je kinderen kunt leren om verstandig om te gaan met kunstmatige intelligentie. Om de risico's die AI met zich meebrengt te minimaliseren, is het belangrijk om in gesprek te gaan en zowel jongere kinderen als oudere kinderen bewust te maken van de potentiële gevaren.

Dit begint dus bij jezelf verdiepen in kunstmatige intelligentie en de risico's. Daarnaast is het belangrijk om een oogje in het zeil te houden. Houd toezicht door te vragen welke social media-apps op hun telefoon staan en hoeveel tijd ze hieraan besteden. Leg ze uit hoe gepersonaliseerde advertenties werken en maak heldere afspraken over schermtijd. Vraag bovendien vooral naar de mening van je kinderen en ga het gesprek aan.

Leerzame activiteiten met AI

Om kinderen vertrouwd te maken met de mogelijkheden van AI, is het belangrijk om ze op jonge leeftijd te betrekken. Op school zullen de meeste kinderen wellicht al iets leren over AI, maar ook thuis kun je kinderen laten inspireren en helpen in hun ontwikkeling.

Films en verhalen: Kijk bijvoorbeeld films over robots en AI of lees verhalen voor waarin robots voorkomen. Op deze manier kun je makkelijk het gesprek open door te vragen naar de meningen en ideeën van kinderen over AI.

Experimenteren: Ook kun je samen met kind of oppaskind gaan experimenteren met AI. Maak bijvoorbeeld samen kunst met een AI-kunstgeneratorwebsite zoals Open Art. Grijp dit meteen aan om ook de gevaren uit te leggen, zoals bijvoorbeeld het genereren van nepfoto's of nepnieuws.

Verhalen schrijven: Gebruik samen een schrijftool en laat kinderen zien hoe hun eigen verhalen en fantasieën tot leven kunnen komen.